Çinli mucit Zhang Heng’in ilk sismoskopu geliştirmesinden 1800 yıl sonra, bilim insanları onun adını taşıyan bir uyduyu kullanarak deprem tahmini üzerine araştırma yapıyor. Şubat 2018’de fırlatılan Çin’in ilk sismo-elektromanyetik uydusu Zhangheng 1, uzaydaki elektromanyetik sinyalleri yakalamak için tasarlandı ve deprem tahmini ile uzay hava durumu izleme ve uyarısı için destek sunuyor.

Uydu programının baş araştırmacısı Shen Xuhui, 35. Ulusal Uzay Araştırmaları Sempozyumu’nda uydunun sayısız başarıya imza attığını belirterek, küresel jeomanyetik alan verilerini ve küresel düşük frekanslı elektromanyetik spektrum verilerini elde ederek veri araştırması için iki model oluşturduklarını söyledi.

Deprem tahmininin her zaman zor olduğunu belirten Shen, “Uydu izleme, geleneksel deprem araştırmasının sınırlarını aşıyor ve elde ettiğimiz istatistikler, uzaydaki elektromanyetik bozulmaların depremlerin oluşumuyla ilişkili olduğunu gösteriyor” dedi. Shen’e göre, son beş yıl içinde Zhangheng 1, dünya çapında 7.0 büyüklüğünde ve üzerinde yaklaşık 60 depremin yanı sıra 6.0 büyüklüğünde ve üzerinde yaklaşık 600 depremi gözlemledi. “6.0 büyüklüğündeki ve daha büyük depremlerin yüzde 80’e kadarının olaydan yarım ay önce haberci sinyaller sergilediğini bulduk” diyen Shen, Zhangheng 1 uydusu tarafından kaydedilen ilerlemeleri kabul etmekle birlikte, doğru deprem tahminine ulaşılabilmesi için daha gidilecek çok yol olduğunu söyledi.

Bir deprem meydana geldikten sonra veriler üzerinden geriye doğru izlenerek çok sayıda haberci sinyalin tespit edildiğini belirten Shen, “Bunun nedeni, veri işlemenin karmaşıklığı ve sınırlı insan ve bilgi işlem gücüyle küresel verilerin gerçek zamanlı olarak izlenememesidir. Ayrıca zaman, yer ve yoğunluğun doğru tahmin edilmesi henüz mümkün değil. Uydular tarafından tespit edilen haberci sinyaller, genellikle merkez üssünden birkaç yüz kilometre uzakta görünüyor. Bir uydudan gelen veriler yeterli olmaktan çok uzak. Deprem tahmini, sismoloji, elektromanyetik, jeodezi ve jeokimyanın çok disiplinli araştırmasını gerektiriyor” dedi.

58 yaşındaki bilim insanı, deprem tahminindeki mevcut sınırlamalara rağmen bu alandaki gelecek beklentileri konusunda kendinden emin. Shen’e göre; makine öğrenimi, büyük veri, yapay zekâ gibi bilgi teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte insanlar deprem olmadan önce gerçek zamanlı veri işleme yapabilecek. Shen, “10 ila 20 yıl içinde deprem tahmininde bir atılımın beklenebileceğine inanıyorum” dedi.

Çin’in yakın gelecekte Zhangheng 1-02 uydusunu fırlatmayı planladığını da açıklayan Shen, yeni uydunun, 24 saat izlemeyi mümkün kılacak ve gözlem aralığını dünyanın kuzey ve güney kutuplarına kadar genişleterek, küresel sistemdeki değişiklikleri gözlemleme yeteneğini geliştireceğini söyledi.
 

Kaynak: Çin Uluslararası Radyosu
Hibya Haber Ajansı