Cumhurbaşkanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan’ın ekonomi ve lira yatırım teşviki paketini üç ana başlığa ayırabiliriz; · Yurtiçi yerleşiklerin döviz talebine karşılık; TL cinsi mevduat faizinden elde edilen kazancı garanti altına alan ve döviz kurundan kaynaklı ekstra getiriyi de içeren lira…
Cumhurbaşkanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan’ın ekonomi ve lira yatırım teşviki paketini üç ana başlığa ayırabiliriz; · Yurtiçi yerleşiklerin döviz talebine karşılık; TL cinsi mevduat faizinden elde edilen kazancı garanti altına alan ve döviz kurundan kaynaklı ekstra getiriyi de içeren lira yatırım teşviki · BES’e yapılan devlet katkısının yükseltilmesiyle tasarrufların artırılmasının teşviki · Fiyat belirlemekte zorlanan ihracatçıya ileri vadeli kur verilmesiyle ticari hayatta kur belirsizliğinin önüne geçmenin amaçlanması Bu kapsamda Sn. Erdoğan’ın açıklamalarından öne çıkanlar ve yorumlarımız; · Bundan sonra hiçbir vatandaşımız döviz kurundaki dalgalanmaların faiz ödemelerinden elde edilen kazanımları ortadan kaldırabileceği endişesiyle mevduatlarını TL'den dövize çevirmek zorunda kalmayacak. · İhracatçıların yüksek oynaklık seviyelerinden kaynaklanan döviz risklerini azaltmalarına yardımcı olmak için teslimatsız forward kur seviyeleri verilecek. · Türkiye'nin serbest piyasa ekonomisinden ve döviz rejiminden en ufak bir geri adım atma niyeti ve ihtiyacı yoktur. · Devlet tarafından ihraç edilen lira cinsi tahvillere yapılan yatırımlar için stopaj %10'dan %0'a düşürülecek. · Bireysel emeklilik sistemine yapılan devlet katkısı %25’ten %30’a çıkarılacak. Pakette en çok öne çıkan başlık; TL mevduat getirisinden daha yüksek döviz kuru artışı olmasına karşılık, bir nevi tasarruf sahibini döviz artışı riskinden koruyan yatırım teşvikiyle alakalıdır. Buna göre; vadeli TL mevduat hesabında faiz garanti, kur artışı TL faizinin üzerinde gerçekleşirse de getirinin üzerine aradaki fark ödeniyor. Burada, para yatırdığınız gün ve vade sonundaki kur ile faiz oranı arasındaki fark kontrol edilecektir. Eğer, döviz kuru TL mevduat faizinden daha fazla yükselirse normal mevduat getirisinden daha yüksek getiri elde edilecek. Aradaki fark da TL cinsinden mudilere ödenecek. Yatırımcı döviz riskine karşılık, TL getirisini garanti altına alan ve piyasa faiz oranlarının üzerinde kazanç elde edilecek bir şekilde kalkan içine alınacak. Muhtemelen kur farkı ödemeleri için belirli vadeler esas alınacaktır. Vade bozumlarında nasıl ki kısmi çekimlere denk gelen faiz ödemesi kesiliyorsa, benzer bir durum kur getirisi için de söz konusu olacaktır. Yani; 6 aylık vadede 6 aylık dönemsel faiz + (ilgili dönemdeki döviz kuru getirisi – dönemsel TL mevduat getirisi) veya 1 yıllık vadede 12 aylık faiz + (ilgili dönemdeki döviz kuru getirisi – 12 aylık TL mevduat faizi) gibi… Terimsel olarak DCD’ye benzer. Fark ise; DCD’de döviz kuru beklenti aksine hareket edince anaparadan kayıp riski bulunuyor. Ancak burada döviz kuru belli seviyelerin altına geriler ve döviz kuru getirisi mevduat getirisinin altında kalırsa anaparadan eksilme olmayacak, çünkü anapara + TL mevduat faizi garanti altında. Döviz kuru daha fazla artarsa da ilave getiri olacak. Dolayısıyla, döviz talebini azaltmaya ve TL tasarruf sahibini döviz kuru artışına göre korumaya yönelik olarak değerlendirilebilir. TL mevduat sahibinin riski dövizin artması veya belli seviyelerin altına düşmemesidir. Eğer döviz kurunda artış beklentisi varsa, enflasyondan korunma güdüsüyle normal olan yatırımcı davranışı döviz tasarrufuna geçmektir. Söz konusu önlem, TL mevduatın getirisini cazip hale getireceğinden döviz kurunun baskılanmasına yardımcı olur. Şimdi burada bazı makroekonomik dengelerden ve kamu maliyesi ile bankacılık sektörü başlıklarından bahsetmek gerekir. Şöyle ki; döviz kuru farkının TL cinsinden ödeneceği anlaşılıyor. Yani, ilgili vadede döviz kurundaki artış sizin getirinize yansısa da, hesabınızda bunun TL karşılığını görecekseniz. Artı olarak, hesap sahipleri aldıkları TL karşılığı döviz kuru farkını vade ödemelerinde dövize çevirmek isteyecekler midir? Döviz kuru farkları ödenirken, yabancı para hesaplarına uygulanan döviz cinsi faiz getirisi de ödemeye dahil edilecek midir? Veya LIBOR veya EURIBOR + belli bir baz puan şeklinde bir yabancı para cinsinden faiz ödemesi yapılacak mıdır? (Döviz cinsi yatırımlara konu olan benchmark faiz oranlarını esas alırsak). Toplam para arzı ve piyasadaki TL miktarı bakımından enflasyon etkisini ayrıca ele almak gerekecektir. Kısa vadede döviz artışından kaynaklı oluşabilecek sorunlara çözüm getirmeyi amaçlamakla birlikte; kur farkı ödemesinin Hazine tarafından yapılacak olması bütçe dengesi açısından değerlendirilmelidir. Bütçede yeterli yer yoksa bankalar ve Merkez Bankası rezervleri de ödeme kaynakları olacaklar mıdır? Eğer bankalar, döviz kuru riskini üsteleneceklerse buradan kaynaklı maliyetlerini kredilerine yansıtacaklar mıdır? Rezerv yeterliliğindeki sıkıntılar düşünülecek olursa, döviz kurunda istenen seviyelerin üzerinde oynaklık görülürse finansman yeterliliği ne olacaktır? Kaynak Tera Yatırım-Enver Erkan Hibya Haber Ajansı